Tajwan

Jeden z czołowych azjatyckich tygrysów gospodarczych

Republika Chińska (Republic of China, ROC), znana także pod nazwą Tajwan lub Chińskie Tajpej, to państwo znajdujące się w Azji wschodniej, zamieszkiwane przez 23,4 mln osób. Terytorium obejmuje główną wyspę Tajwan, znaną również jako Formoza, oraz 167 innych wysp. Republika Chińska cieszy się obecnie ograniczonym uznaniem dyplomatycznym na arenie międzynarodowej.

Tajwan jest jednym z azjatyckich tygrysów gospodarczych. Jako kraj nowouprzemysłowiony charakteryzuje się wysoką dynamiką wzrostu, a gospodarka opiera się w dużej mierze na eksporcie. Atutem Tajwanu jest wykwalifikowana siła robocza. PKB wynosi 790 mld dolarów (33 910 dolarów per capita). W strukturze PKB przemysł stanowi 37,8%, usługi – 60,8%, a rolnictwo – 1,4%. Jeśli chodzi o środowisko biznesowe, 98% firm (1,59 mln) stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa (SMEs).

Początkowo Tajwan był krajem rolniczym, ale proces transformacji ekonomicznej, który rozpoczął się 70 lat temu sprawił, że gospodarka przestawiła się najpierw na przemysł ciężki, a następnie na zaawansowane technologie. Głównym motorem wzrostu w tamtym czasie stał się eksport. Obecnie Tajwan posiada rozwiniętą bazę przemysłową oraz stosunkowo tanią siłę roboczą, co zwiększa konkurencyjność jego gospodarki w skali globalnej. Dzięki temu Republika Chińska jest jednym z czołowych graczy na rynku technologii informatycznych i komunikacyjnych.

Tajwan w organizacjach międzynarodowych

Skomplikowana sytuacja polityczna Tajwanu na arenie międzynarodowej to wynik chińskiej wojny domowej, w której zwycięstwo odniosła Chińska Partia Komunistyczna. W rezultacie członkowie i zwolennicy rządzącej wcześniej Chinami Partii Narodowej (Kuomintang) zostali zmuszeni do ucieczki z kontynentu na wyspę Tajwan, gdzie utworzyli Republikę Chińską. Tajwan początkowo zachował miejsce w Organizacji Narodów Zjednoczonych, ale w 1971 roku został z niej wykluczony, a jego miejsce zajęła Chińska Republika Ludowa.

Tajwan z czasem utracił uznanie dyplomatyczne, jako że większość państw za przedstawiciela Chin zaczęła uznawać Chińską Republikę Ludową. Jednocześnie wielu członków ONZ unika precyzyjnego stwierdzenia, jakie terytoria należy rozumieć jako „Chiny”, co daje im możliwość utrzymywania relacji zarówno z Republiką Chińską, jak i Chińską Republiką Ludową. Obecnie Tajwan jest uznawany przez 13 państw: Belize, Eswatini, Gwatemalę, Haiti, Nauru, Palau, Paragwaj, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucię, Saint Vincent i Grenadyny, Tuvalu, Watykan i Wyspy Marshalla.

Kwestia uznania państwowości sprawia, że Tajwan ma problemy z nawiązywaniem relacji z innymi krajami. Tajwan jest obecnie członkiem 40 organizacji międzyrządowych, takich jak Światowa Organizacja Handlu (WTO) i Wspólnota Gospodarcza Azji i Pacyfiku (APEC). Tajpej ma także status obserwatora w 25 kolejnych organizacjach i ich organach, w tym w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju (EBRD) oraz komitetach Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). W 2013 roku Tajwan podpisał pierwszą umowę handlową z krajem należącym do OECD – Nową Zelandią.

Ludność Tajwanu

Ludność Tajwanu liczy 23,4 mln osób. Według oficjalnych danych, Tajwan zamieszkują dwie grupy etniczne: Chińczycy Han (97,7%) i tajwańscy aborygeni (2,3%). W pierwszej grupie 84% stanowią tzw. Benshengren czyli Chińczycy, którzy kolonizowali Tajwan od XIV wieku, a 12% to Waishengren bądź Xinzhumin, czyli osoby, które uciekły z Chin kontynentalnych po wojnie domowej oraz ich potomkowie. Rząd uznaje 16 plemion aborygeńskich, wśród których największe grupy to Amis (37%) i Paiwan (18%). Ludność rdzenna mieszka głównie na obszarach wysokogórskich, wyspie Lanyu i w południowo-zachodniej części Tajwanu.

Około 570 000 mieszkańców to imigranci, przede wszystkim z Chin kontynentalnych i Azji Południowo-Wschodniej. Z kolei największe grupy religijne to buddyści (35,3%), taoiści (33,2%) i chrześcijanie (3,9%). Językiem urzędowym jest mandaryński, którym posługuje się ok. 80% ludności. Używane są także południowy min nan (znany również pod nazwą tajwański lub hoklo), hakka oraz 16 języków aborygenów tajwańskich.

Tempo urbanizacji Tajwanu przyspieszyło w latach 50. XX wieku. Obecnie 80,1% obywateli mieszka w miastach. Największym z nich jest stolica, Tajpej, zamieszkiwana przez 2,7 mln osób (ludność całego obszaru metropolitalnego Nowego Tajpej wynosi 4,5 mln osób). Inne duże miasta to Taoyuan (2,3 mln), Kaohsiung (1,5 mln) i Taichung (1,4 mln). Tajwańczycy są starzejącym się społeczeństwem. Według prognoz Narodowej Rady Rozwoju w 2025 roku 20% populacji będzie w wieku 65 lat lub więcej, a Tajwańczycy w wieku produkcyjnym po raz pierwszy będą stanowić mniej niż dwie trzecie ludności.

Gospodarka Tajwanu

Tajwan jest państwem o rozwiniętej gospodarce rynkowej. W latach 1950-2000 Republika Chińska dokonała znaczącego postępu, przeobrażając się z państwa rolniczego w azjatyckiego tygrysa. Początkowo rozwój był możliwy dzięki pomocy ekonomicznej z USA. Z biegiem lat Tajwan stał się ważnym inwestorem i partnerem handlowym w regionie azjatyckim. Kluczowymi sektorami są obecnie elektronika, telekomunikacja, ICT, usługi finansowe, transport, metalurgia, medycyna, petrochemia i przemysł stoczniowy. Tajwan jest także jednym z największych producentów rowerów na świecie.

Od 2016 roku Tajwan wdraża Nowy Model Rozwoju Gospodarczego (New Model for Economic Development), który wspiera rozwój branż takich jak ICT, biotechnologie, technologie medyczne, obronność i energetyka. Jego częścią jest Nowa Polityka Południowa (New Southbound Policy) służąca wzmacnianiu powiązań z państwami ASEAN, Australią i Nową Zelandią. Od 2017 roku rząd wdraża Perspektywiczny Program Rozwoju Infrastruktury (Forward-looking Infrastructure Development Program), który do 2047 roku ma zaspokoić potrzeby w obszarach transportu, infrastruktury cyfrowej, energetyki i edukacji.

Tajwan importuje 98% surowców energetycznych. Według planów władz, w 2030 roku 50% energii elektrycznej będzie wytwarzane z gazu ziemnego, a udział energii ze źródeł odnawialnych w miksie energetycznym wyniesie 27-30%. Republika Chińska zobowiązała się do obniżenia emisji dwutlenku węgla do 2025 roku do poziomu zarejestrowanego w 2000 roku, a neutralność względem emisji ma zostać osiągnięta w 2050 roku. Na wyspach znajdują się także bogate złoża marmuru i surowców skalnych, które używane są do produkcji materiałów budowlanych.

Handel międzynarodowy

Tajwan jest 21. gospodarką świata pod względem PKB oraz 17. największym eksporterem i importerem. Wartość eksportu wynosi 479,5 mld dolarów, a importu – 427,6 mld dolarów. Głównymi partnerami handlowymi Tajwanu są Chińska Republika Ludowa, Hongkong, Stany Zjednoczone, Japonia, Unia Europejska i państwa członkowskie ASEAN.

Wśród najczęściej importowanych towarów są części urządzeń elektronicznych (18,2%), ropa i paliwa mineralne (15,2%), maszyny przemysłowe (12,4%), chemikalia (10,8%) i metale nieszlachetne (7,3%).

Grupa najczęściej eksportowanych towarów obejmuje elektronikę (33,1%), technologie informatyczne, komunikacyjne i audio-wideo (10,8%), metale nieszlachetne (8,8%), tworzywa sztuczne i gumę (7,1%) oraz maszyny przemysłowe (7,5%).

Umowy handlowe

Tajwan utrzymuje relacje handlowe z ponad 70 krajami, także w ramach New Southbound Policy. Tajwan podpisał umowę ramową o współpracy gospodarczej z Chińską Republiką Ludową oraz sześć umów o współpracy gospodarczej z Nową Zelandią, Singapurem, Paragwajem, Eswatini, Wyspami Marshalla i Belize.

Tajwan podpisał łącznie dziewięć porozumień o wolnym handlu. W mocy pozostają umowy o wolnym handlu zawarte z następującymi krajami:

Gwatemala
Honduras
Panama
Salwador

We wrześniu 2021 roku tajwańskie władze złożyły wniosek o przystąpienie do Kompleksowego i Progresywnego Partnerstwa Transpacyficznego (CPTPP).

Relacje Tajwan-Unia Europejska

Unię Europejską i Tajwan łączą relacje handlowe, choć UE uznaje Chińską Republikę Ludową za jedyny rząd Chin. Unia nastawiona jest na deeskalację napięcia w Cieśninie Tajwańskiej i konsekwentnie wzywa rządy w Pekinie i Tajpej do dialogu. UE i Tajwan prowadzą coroczne konsultacje handlowe i dialog na temat polityki przemysłowej i gospodarki cyfrowej. W Tajpej swoje biura ma 15 państw członkowskich UE, a w 2003 roku Komisja Europejska otworzyła Europejskie Biuro Gospodarcze i Handlowe (European Economic and Trade Office, EETO).

Europejskie przedsiębiorstwa na Tajwanie reprezentuje Europejska Izba Handlowa (European Chamber of Commerce Taiwan, ECCT). Tajwan jest 14. partnerem handlowym UE, a dla Tajwanu Unia Europejska jest czwartym partnerem handlowym po Chinach, USA i Japonii. Handel obejmuje głównie sprzęt telekomunikacyjny, maszyny, sprzęt transportowy i chemikalia. W 2022 roku wartość unijnego importu z Tajwanu wyniosła 49,2 mld euro, a eksportu – 35,1 mld euro. Z kolei wartość handlu usługami wyniosła 13,3 mld euro. Unia Europejska jest największym zagranicznym inwestorem na Tajwanie.

Szanse i wyzwania

Wiele tajwańskich norm i standardów różni się od powszechnie uznawanych na rynku międzynarodowym, dlatego też przedsiębiorcy chcący rozpocząć działalność handlową powinni zaznajomić się z obowiązującymi przepisami, m.in. w zakresie niezbędnych badań i certyfikatów. Tajwan nakłada cło na importowane towary, które jest obliczane przy użyciu metody kosztów, ubezpieczenia i frachtu (CIF). Stawka cła wynosi do 30% kwoty CIF. Na większość towarów nakładany jest podatek od wartości dodanej (VAT) w wysokości 5%.

Towary obciążone najwyższymi opłatami celnymi to produkty spożywcze, pojazdy mechaniczne, alkohol i tekstylia. Eksport towarów spożywczych łączy się także ze skomplikowanymi procedurami fitosanitarnymi i koniecznością uzyskania certyfikatów. Jednocześnie Tajwan oferuje liczne zachęty dla zagranicznych przedsiębiorców. Mogą oni zostać zwolnieni z podatku dochodowego, a oprócz tego mają także możliwość otrzymania dotacji na badania i rozwój.

Na Tajwanie istnieje sześć stref wolnego handlu w portach morskich (Anping, Kaohsiung, Keelung, Suao, Taichung, Tajpej) i strefa wolnego handlu w porcie lotniczym Taoyuan. Strefy służą głównie do reeksportu. Szanse dla zagranicznych przedsiębiorców wiążą się przede wszystkim z sektorem energetycznym i procesem transformacji energetycznej oraz branżą high-tech. Rosnąca konsumpcja i dochody Tajwańczyków tworzą także szanse w branży spożywczej, edukacyjnej i dóbr luksusowych.