Jeden z najpotężniejszych tygrysów azjatyckich
Korea Południowa to państwo położone w Azji Wschodniej, w południowej części Półwyspu Koreańskiego, zamieszkiwane przez 51,7 mln osób. Od Korei Północnej Koreę Południową oddziela strefa zdemilitaryzowana (Demilitarized Zone, DMZ), która została ustanowiona po wojnie z lat 1950-1953. W świetle prawa międzynarodowego oba państwa koreańskie pozostają w stanie wojny, a co jakiś czas dochodzi do eskalacji napięcia w relacjach wzajemnych.
Po okresie rządów wojskowych w latach 60-80. XX wieku Korea Południowa wkroczyła na drogę przemian. Transformacja w państwo demokratyczne o wolnorynkowym modelu gospodarczym uczyniła z Korei Południowej jednego z najpotężniejszych tygrysów azjatyckich. W 2021 roku wartość produktu krajowego brutto wyniosła 1,81 bln dolarów (34 997 dolarów per capita). W strukturze PKB przemysł stanowi 32,4%, usługi – 57%, a rolnictwo – 1,8%. Jeśli chodzi o środowisko biznesowe, 99% firm (7,2 mln) stanowią małe lub średnie przedsiębiorstwa (SMEs).
Korea Południowa to czwarta największa gospodarka w Azji. Cechują ją relatywnie niskie koszty produkcji, rozwinięta infrastruktura i wykwalifikowana siła robocza. Korea Południowa, nastawiona wcześniej na eksport półprzewodników, a później samochodów, obecnie rozwija się dzięki krajowym i zagranicznym inwestycjom, eksportowi i innowacyjności. Korea Południowa to także jeden z liderów transformacji energetycznej, której cele zdefiniowano w „Mapie drogowej gospodarki wodorowej Korei” (Hydrogen Economy Roadmap of Korea) z 2019 roku.
Rozwój koreańskiej gospodarki od końca lat 90. XX wieku wspiera ekspansja kulturowa, znana jako „koreańska fala” (Hallyu). Dofinansowywany przez rząd przemysł kreatywny (filmy, muzyka, gry, kuchnia, startupy) przyczynia się do promocji Korei Południowej jako rynku oraz wzrostu sprzedaży w południowokoreańskim sektorze produkcji i usług. W ten sposób kultura popularna staje się dla władz w Seulu instrumentem polityki soft power w wymiarze globalnym.
Ludność Korei Południowej
Ludność Korei Południowej liczy 51,7 mln osób. Koreańczycy są jednym z najbardziej homogenicznych etnicznie narodów świata. Liczba imigrantów przybywających do Korei Południowej, w związku z intensywnym rozwojem gospodarczym, zaczęła się zwiększać od początku XX wieku. Obecnie liczba obcokrajowców wynosi ok. 1,9 mln. Największe zagraniczne społeczności to Chińczycy (840 000), Wietnamczycy (208 000) i Tajowie (171 000). Największą zachodnią społeczność stanowią Amerykanie (140 000).
W 2022 roku około 50% Koreańczyków deklarowało się jako osoby niereligijne. Z kolei największe grupy wyznaniowe stanowią protestanci (20%), buddyści (17%) i katolicy (11%). Korea Południowa jest krajem zurbanizowanym. Według szacunków połowa ludności mieszka w Obszarze Stołecznym Seulu, podczas gdy sam Seul zamieszkuje obecnie ok. 9,5 mln osób. Inne duże południowokoreańskie miasta to Incheon, Busan i Daegu.
Koreańczycy są szybko starzejącym się społeczeństwem. Osoby w wieku 65 lat i więcej stanowią obecnie 16,7% populacji, podczas gdy w 2000 roku stanowiły one 6,9%. W najbliższych latach ten trend będzie warunkował strukturę konsumpcji. Z drugiej strony, starzenie się społeczeństwa oznacza także konieczność zwiększania przez rząd nakładów na opiekę zdrowotną. W związku z tym należy spodziewać się dalszego rozwoju sektora usług medycznych oraz innowacyjnych technologii z obszaru agetech.
Gospodarka Korei Południowej
Korea Południowa to czwarta największa gospodarka w Azji po Chinach, Japonii i Indiach. Procesowi liberalizacji gospodarki towarzyszyła modernizacja, która zwiększyła konkurencyjność południowokoreańskich produktów na rynkach zagranicznych. O sukcesie transformacji i pozycji w światowej gospodarce świadczy przynależność Korei Południowej do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization for Economic Cooperation and Development, OECD) i grupy G20, w skład której wchodzą największe gospodarki świata.
Motorem wzrostu południowokoreańskiej gospodarki jest eksport. Jego potencjał zwiększyły zmiany strukturalne zachodzące w gospodarce od początku lat 90. i częściowa reorientacja na branże zaawansowane technologicznie. Dzięki temu Korea Południowa jest liderem zarówno w przemyśle motoryzacyjnym, stoczniowym, zbrojeniowym i stalowym, jak i elektronicznym i telekomunikacyjnym. Wśród największych firm znajdują się producenci smartfonów, telewizorów, sprzętu AGD, a na globalny rynek trafiają także komponenty elektroniczne i półprzewodniki.
Produkty koreańskie, podobnie jak tajwańskie, konkurują na globalnym rynku niższą ceną niż produkty japońskie, a wyższą jakością w stosunku do produktów wytwarzanych w Chinach. W ostatnich latach w Korei Południowej rozwijają się także przemysł high-tech i sektor zielonych technologii, czemu sprzyja wdrażany przez rząd „Nowy Zielony Ład” (Green New Deal). W związku z tym rośnie liczba projektów w obszarze odnawialnych źródeł energii, energetyki jądrowej, wodoru, biopaliw, biotechnologii, nanotechnologii i cybernetyki.
Charakterystycznym elementem gospodarki są czebole, czyli hierarchiczne konglomeraty odpowiedzialne za lwią część PKB. Piątkę największych czeboli tworzą Samsung, SK, Hyundai Motor Company, LG i Lotte, na które w 2022 roku przypadało prawie 55% łącznych przychodów głównych grup biznesowych. Jednak środowisko biznesowe zmienia się za sprawą powstających startupów. W 2021 roku startupy Coupang i Naver znalazły się w pierwszej dziesiątce najlepszych firm. Coraz częściej pojawiają się także apele o reformę funkcjonowania czeboli w strukturze południowokoreańskiej gospodarki.
Handel międzynarodowy
Korea Południowa to dziesiąta największa gospodarka świata pod względem PKB, siódmy największy eksporter i dziewiąty największy importer. Wartość południowokoreańskiego eksportu wynosi 644,4 mld dolarów, a importu – 615 mld dolarów. Głównymi partnerami handlowymi Korei Południowej są Chiny, Stany Zjednoczone, Japonia, Australia, Arabia Saudyjska, Wietnam, Niemcy, Hongkong, Indie i Singapur.
Grupę najczęściej importowanych towarów stanowią ropa i paliwa mineralne (22,4%), urządzenia elektryczne (18,7%), maszyny przemysłowe (11,2%), rudy (4%), instrumenty precyzyjne (3,66%), pojazdy silnikowe i części (3,25%), żelazo i stal (3,01%), chemia organiczna (2,6%), tworzywa sztuczne (2,3%) i chemia nieorganiczna (1,79%). Na kolejnych pozycjach są leki, chemikalia, kamienie i metale szlachetne, miedź, aluminium, artykuły z żelaza i stali, mięso, zboża i owoce morza.
Wśród najczęściej eksportowanych towarów są urządzenia elektryczne (31,2%), maszyny przemysłowe (11,8%), pojazdy silnikowe i części (10,4%), tworzywa sztuczne (6,7%), ropa i paliwa mineralne (6,21%), żelazo i stal (4,34%), chemia organiczna (3,65%), instrumenty precyzyjne (3,46%), statki i łodzie (3,42%) oraz artykuły z żelaza i stali (1,52%). Oprócz nich eksportowane są również kosmetyki, leki, guma, chemia nieorganiczna, farby, barwniki, papier i szkło.
Umowy handlowe
Korea Południowa zawarła szereg umów handlowych. Zostały one zawarte zarówno z krajami, jak i stowarzyszeniami krajów.
Korea Południowa podpisała umowy o wolnym handlu z następującymi krajami:
Australia
Chile
Chiny
Indie
Indonezja
Izrael
Gwatemala
Honduras
Kambodża
Kanada
Kolumbia
Kostaryka
Nikaragua
Nowa Zelandia
Peru
Salwador
Singapur
Stany Zjednoczone
Turcja
Wielka Brytania
Wietnam
Umowy ze stowarzyszeniami krajów:
Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN)
Unia Europejska (EU)
Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA)
Wspólnota Gospodarcza Azji i Pacyfiku (APEC)
Regionalne Kompleksowe Partnerstwo Gospodarcze (RCEP)
W kwietniu 2022 roku władze Korei Południowej podjęły decyzję o przystąpieniu do Kompleksowego i Progresywnego Partnerstwa Transpacyficznego (CPTPP).
Relacje Korea Południowa-Unia Europejska
Koreę Południową i Unię Europejską łączą bliskie stosunki. Relacje wzajemne do poziomu strategicznego podniosło podpisanie umowy ramowej (Framework Agreement) w maju 2010 roku. Wprowadziła ona współpracę w zakresie kwestii globalnych. Jest ona prawnie powiązana z umową o wolnym handlu (European Union-South Korea Free Trade Agreement), która została ratyfikowana w grudniu 2015 roku.
Umowa wyeliminowała szereg dwustronnych taryf importowych i barier pozataryfowych. Przed wejściem umowy w życie tylko 2% unijnych produktów rolnych trafiało do Korei bez opłat celnych. Była to także pierwsza umowa o wolnym handlu, która zawierała rozdział dotyczący pracy i zrównoważonego rozwoju. Na mocy zapisów, do relacji handlowych włączono kwestie ochrony pracy i środowiska naturalnego.
Korea Południowa jest dziewiątym co do wielkości rynkiem eksportowym UE, natomiast dla Korei Unia jest jest trzecim największym rynkiem eksportowym. W 2021 roku wartość handlu towarami między obiema stronami wyniosła 107,3 mld euro (głównie maszyny przemysłowe, sprzęt transportowy, chemikalia). Z kolei wartość handlu usługami wyniosła ok. 19 mld euro (głównie transport, licencje i usługi telekomunikacyjne). Unia Europejska jest największym bezpośrednim inwestorem zagranicznym w Korei Południowej, wyprzedzając Japonię i USA.
Szanse i wyzwania
Polityka władz Korei Południowej tworzy odpowiednie warunki dla eksportu na tamtejszy rynek. Przywiązanie do idei wolnego handlu zwiększa wachlarz preferencyjnych stawek celnych, gwarantuje uproszczenie procedur i ułatwia rozstrzyganie sporów handlowych. Współpracę gospodarczą wspierają także wolne strefy ekonomiczne (Busan/Jinhae, Gwangyang Bay, Gyeonggi, Daegu/Gyeongbuk, Chungbuk, East Coast, Gwangju, Ulsan), w których przedsiębiorcy korzystają ze wsparcia finansowego rządu.
Biorąc pod uwagę strukturę południowokoreańskiego importu, szansą dla przedsiębiorców jest współpraca w ramach projektów infrastrukturalnych oraz dostawa materiałów, specjalistycznych urządzeń i części dla przemysłu stoczniowego i maszynowego. Obiecujące perspektywy tworzy sektor ICT, a zwłaszcza telekomunikacja, branża informatyczna oraz e-commerce. Spore możliwości oferuje także przemysł farmaceutyczny, kosmetyczny i spożywczy (zwłaszcza w zakresie eksportu mięsa i zbóż).
Duży potencjał rozwojowy, w okresie długoterminowym, ma transformacja energetyczna i projekty związane z budowaniem gospodarki wodorowej w energetyce i transporcie. Władze Korei Południowej w 2022 roku ogłosiły trzy strategie wzrostu (tzw. 3UP), których celem jest budowa łańcucha dostaw wodoru, rozwój infrastruktury i zwiększenie innowacyjności. Niezależnie od branży, przedsiębiorcy zainteresowani ekspansją w Korei Południowej powinni brać pod uwagę lokalne tradycje i preferencje konsumentów oraz lokalną kulturę biznesową.